Rogoźnica - Groß Rosen
Rogoźnica - Groß Rosen – jest to wieś położona w paśmie Przedgórza Sudeckiego tzw. Wzgórza Strzegomskie.
Obóz w Groß-Rosen został założony latem 1940 roku. Pierwszy transport więźniów dotarł 2 sierpnia 1940. Do końca kwietnia 1941 obóz funkcjonował jako filia KL Sachsenhausen, następnie uzyskał status samodzielnego obozu koncentracyjnego.
W latach 1941-1942 KL Groß-Rosen to był niewielki obóz pracy, którego więźniowie byli wykorzystani przy wydobywaniu skał granitowych z pobliskiego kamieniołomu przez kilka firm niemieckich, wśród nich Siemens und Halske oraz Blaupunkt .
Teren obozu został podzielony na części, m.in. na obóz kobiecy. Jeńców radzieckich mordowano po przywiezieniu, ok. 2.500 z nich zostało zamordowanych na przełomie 1941-1942 roku.
Jesienią 1943 roku na terenie Groß-Rosen został założony tzw. wychowawczy obóz pracy, który był placówką wrocławskiego Gestapo. Kierowani byli tutaj głównie ludzie młodzi za różne przewinienia, gdzie byli reedukowani przez pracę. Obóz funkcjonował aż do końca wojny, a liczba osób, która przez niego przeszła to ponad 4200.
Od 1944 roku KL Groß-Rosen stanął na czele potężnego imperium podobozów, na które składało się ponad sto placówek bardzo zróżnicowanych pod względem pełnionej funkcji. W wyniku decyzji o tzw. "ostatecznym rozwiązaniu kwestii żydowskiej", cała seria obozów pracy wykorzystujących więźniów żydowskich na obszarze Dolnego Śląska i okręgu Sudety została podporządkowana w 1944 komendanturze Gross-Rosen. Powstał wówczas jeden z największych konglomeratów obozów pracy, skupiających obozy w około stu lokalizacjach, o bardzo zróżnicowanej strukturze, typie działalności, stopniu podporządkowania obozowi-matce. Wśród nich wymienić należy zespół obozów związanych z kompleksem jednej z największych wojennych budowli III Rzeszy, znanej pod kryptonimem "Riese", znajdującej się w Górach Sowich., gdzie budowa była objęta całkowitą tajemnicą, a w większości zatrudniono przy niej więźniów żydowskich - przeznaczonych do wymordowania. Wobec nikłych źródeł i dokumentów do dziś historycy nie są zgodni, co do przeznaczenia kompleksu "Riese", w tym olbrzymich tuneli i korytarzy drążonych w skałach. Prawdopodobnie obiekt ten miał stanowić nową kwaterę Hitlera lub być fabryką tajnej broni V-2.
W tym okresie Gross-Rosen było również miejscem przerzutu dziesiątek tysięcy więźniów z obozów ewakuowanych na wschodzie, przy zbliżającym się froncie. W lutym 1945 roku wyruszył z Gross-Rosen marsz śmierci, obóz został wyzwolony przez Armię Czerwoną 14 lutego 1945.
Przez okres 2 lat po wojnie na terenie KL Gross-Rosen funkcjonowało tajne więzienie NKWD, którego dzieje nie zostały jeszcze należycie przebadane. Utrudniło to w dużym stopniu zachowanie archiwaliów i resztek materialnych po hitlerowskim obozie. Z tego też względu, mimo wielu prób środowisk więźniarskich nie było możliwe założenie muzeum przez dziesiątki lat po wojnie. Z zabudowań obozowych zachowały się dwa budynki, trochę drugorzędnych ruin i podmurówki baraków. Kamieniołom był dalej eksploatowany.
Ogółem przez obóz macierzysty i jego filie - przeszło około 125 000 więźniów. Szacunkowa liczba ofiar obozu Gross-Rosen wynosi około 40 000. Czas zwiedzania wynosi około 2 godz. wraz z projekcją filmu.
