Twierdza Boyen w Giżycku

Schematyczny plan Twierdzy, Stefania Adamczyk - Karpińska

Pierwotna linia obrony pruskiej opierała się na twierdzach nadbałtyckich strzegących szlaków komunikacyjnych i portów. Słabość tej formy obrony objawiła się podczas wojen szwedzkich i wojny siedmioletniej. Uświadomiono sobie naturalny potencjał obronny terenu, oparty na linii jezior mazurskich, sieci rzek i zwartych kompleksów leśnych. Pierwszą inwestycję obronną podjęto pod koniec XVIII wieku. Był to Fort Lyck – zlokalizowane na Śniardwach umocnione magazyny artykułów spożywczych, skład prochu i mały port. Po rozbiorach Polski przestano pracować nad umocnieniem tych terenów uważając że zniknęło zagrożenie. Słabość obronną tych terenów ujawniły wojny napoleońskie, kiedy to 10 na 23 pruskich twierdz poddało się bez walki. Do miasta Lec (obecnie Giżycko) wkroczyła kawaleria dywizji generała Jana Dąbrowskiego, która oczyszczała te tereny z Rosjan. Przez teren Giżycka również przemaszerowała część wojsk napoleońskich wycofujących się po klęsce. W 1816 król pruski Fryderyk Wilhelm III wydał rozporządzenie nakazujące sprawdzenie stanu twierdz i dróg w państwie i określenie w jakich miejscach jest wskazane budowanie nowych twierdz i dróg. Oto treść raportu dotycząca tereny Prus Wschodnich „Prowincja Prus Wschodnich jest najbardziej narażoną częścią państwa pruskiego, która jednak za sprawą swoich dolin rzecznych, jezior i bagien sprzyja obronie narodowej, tzn. obronie przy pomocy Landstunnu i uzbrojonych mieszkańców. Podczas gdy silne umocnienia Królewca są niezastąpionym rdzeniem obrony, to obrona kraju wymaga pewnej liczby punktów oporu na granicach, z których do zaproponowania są miejscowości Ragneta (Ragnit), Labiawa (Labiau) i Biała (Bialla), a przede wszystkim umocnienie przesmyku pomiędzy jeziorami w Giżycku. Ufortyfikowanie ponownie Kłajpedy nie wydaje się być konieczne, prędzej za to wzmocnienie Pilawy.” Początkowo nie podjęto działań w kierunku rozbudowy umocnień na granicy wschodniej z dwóch powodów – pierwszym był fakt, że działania takie mogłyby być źle odebrane przez Rosję, a drugim było zaangażowanie w umocnienie zachodniej granicy państwa, gdzie spodziewano się ataku ze strony Francji. W 1840 roku na tronie zasiadł król Fryderyk Wilhelm IV. Ochłodzeniu uległy stosunki z Rosją i na stanowisko Ministra Wojny został powołany gen. Hermann von Boyen, gorący zwolennik wzmocnienia granicy wschodniej. Planowano wzniesienie na przesmyku pomiędzy jeziorami Kisajno i Niegocin (na wyniesieniu pomiędzy jeziorami Popówka Mała i Popowka Duża) dużego fortu zaporowego na planie sześcioboku. Budowę rozpoczęto w 1844 r. Aby uhonorować generała von Boyen i jego zaangażowanie w powstanie twierdzy nadano jej nazwę Twierdza Boyen zaś trzy bastiony nazwano jego imionami – Leopold, Hermann i Ludwig, zaś kolejne trzy elementami z jego herbu – Miecz (Schwert), Światło (Licht) i Prawo (Recht).
Twierdza była systematycznie rozbudowywana aż do I wojny światowej.
Obecnie ma kształt wieloboku z sześcioma bastionami połączonymi murem kleszczowym. Całość jest otoczona wysokim wałem – 20 – 30 m wysokości, murem Carnota i suchą fosą. Do wewnątrz prowadzą cztery bramy: Giżycka, Kętrzyńska, Prochowa i Wodna – z linią kolejową i mostem zwodzonym dodatkowo zabezpieczającym dostęp. Docelowo Brama Wodna miała łączyć wewnętrzny port Twierdzy z jeziorem Niegocin. Wewnątrz znajdowały się budynki koszarowe dla trzech tysięcy żołnierzy, stajnie, spichlerze, stacja gołębi pocztowych, studnie. W części północnej znajduje się otoczony dodatkowym wałem donżon – dostatni punkt obrony. Na przedpolu Twierdzy wybudowano 225 obiektów obronnych – do wybuchu I wojny światowej. W czasie I wojny światowej Twierdza nie została zdobyta przez wojska rosyjskie. W latach 1935 – 36 rozpoczęto budowę Giżyckiego Rejonu Umocnionego o powierzchni 1350 km2, z 227 schronami bojowymi. W czasie II wojny światowej w Twierdzy mieściła się organizacja wywiadowcza. W 1945 r siły niemieckie zostały zmuszone do wycofania się z Twierdzy bez walki. Do 1957 r była obiektem wojskowym. Od 1995 udostępniona do zwiedzania.

Twierdza Boyen w Giżycku

Komentarze

Zostaw swój komentarz

Wycieczka na mapie

Zwiedzone atrakcje

Giżycko