szlakiem Zamenhofa..

Czy może być coś piękniejszego niż szlak Esperantystów?

Dnia 8.06.2013 r wybraliśmy się na wycieczkę szlakiem Ludwika Zamenhofa.. Przedstawiam miejsca, które zwiedziliśmy:

CENTRUM LUDWIKA ZAMENHOFA

Warszawska 19, dawniej 15. Budynek powstał przed 1896 rokiem i należał do Markusa Gordona, miał tu swoją siedzibę oddział Ryskiego Komercyjnego Banku.

W 1920 r. rezydował tu Tymczasowy Komitet Rewolucyjny – agenda bolszewickiej władzy, na czele z Feliksem Dzierżyńskim, Feliksem Konem i Julianem Marchlewskim. W sierpniu tego samego roku z piwnicy tego budynku wyprowadzono 16 jeńców, stąd popędzono ich ulicą Warszawską następnie Sienkiewicza w stronę szosy Północno – Obwodowej, gdzie zostali rozstrzelani. W 1922 r. w budynku miał swoją siedzibę oddział łódzkiego Polskiego Akcyjnego Banku Komercyjnego. W 1926 roku Bronisława Woźnicka założyła tu niższe gimnazjum humanistyczne i siedmioklasową szkołę powszechną. Szkoła pani Woźnickiej mieściła się na pierwszym piętrze budynku, na parterze zaś była siedziba związku oficerów rezerwy. Klasy w budynku znajdowały się od strony ul. Warszawskiej, sala gimnastyczna - od strony podwórka. W sali był parkiet i stał fortepian, na którym - podczas zajęć z gimnastyki - akompaniowała uczniom jedna z sióstr Frankiewiczówien, założycielek słynnego Instytutu Muzycznego. Szkolnym lekarzem zaś była dr Irena Białówna, ta, której imię nosi dziś jedna z ulic Białegostoku. Szkoły te istniały do 1939 roku. W 1933 roku z inicjatywy Związku Pracy Obywatelskiej Kobiet, w głębi posesji powstał pierwszy w Białymstoku Ogród Jordanowski. W 1938 roku, w jednym z pomieszczeń szkoły funkcjonowało biuro werbunkowe zorganizowane przez Komendę Główną Rezerwistów Ochotniczego Korpusu Zaolziańskiego w Warszawie. Po 1944 roku budynek jako mienie opuszczone przejęty został przez skarb państwa. Przez wiele lat mieściły się w nim placówki służby zdrowia. Od paru lat budynek stał pusty i niszczał. W 2008 r. na krótko zainstalowała się tu tzw. „Galeria Bezdomna” w ramach której zorganizowano w budynku wystawę fotografii . W tym samym roku budynek został poddany modernizacji i w dużej mierze został przebudowany, na potrzeby Centrum im. Ludwika Zamenhofa. Jego uroczyste otwarcie nastąpiło rok później 21 lipca, na parę dni przed obchodami 94 Światowego Kongresu Esperanto w Białymstoku.

12 maja 2010 roku w budynku Centrum im. Ludwika Zamenhofa otwarto pierwszą w Polsce publiczną bibliotekę ze zbiorami w języku esperanto oraz poświęconymi językowi esperanto.

DOM JAKUBA SZAPIRO

Szapiro (Joszo) zainicjował po śmierci Mistrza zmianę nazwy ul. Zielonej na ul. Zamenhofa, organizował wiele imprez esperanckich, prowadził „zieloną” grupę teatralną, uczył Esperanto w Białymstoku i okolicznych miasteczkach (np. Grajewo).W swoim mieście był znany z publikacji wielu artykułów w popularnym „Ilustrowanym Kurierzez Codziennym” jak również jako posiadacz bogatej kolekcji filatelistycznej. Przez ponad 10 lat był delegatem lokalnym, a później krajowym do Światowego Związku Esperanto. Lubiono go jako autora parodii, wśród których najsłynniejszą była sztuka „Pogawędki dobrodusznego wielbiciela Zamenhofa” prezentowana publicznie podczas kilku Światowych Kongresów

50 lat później, w obecności jego kuzynki Felicji Nowak i ówczesnego Prezydenta Białegostoku Lecha Rutkowskiego, na ścianie domu rodzinnego Szapiro umieszczono dwujęzyczna tablicę, przy której co roku w rocznice Jego śmierci gromadzą się esperantyści.

MIEJSCE URODZENIA LUDWIKA ZAMENHOFA

Rodzina Zamenhofów mieszkała w nim do 1873 roku, kiedy to opuściła Białystok przenosząc się do Warszawy. Dom Zamenhofów został rozebrany jeszcze w 1927 roku. Według innych źródeł stał on jeszcze do połowy lat 50-tych XX wieku. Jedynym śladem, przypominającym o tym miejscu jest tablica umieszczona na bloku sąsiadującym z dawną lokalizacją domu Zamenhofów. Tablicy została odsłonięta w 100 lecie urodzin Ludwika Zamenhofa, dnia 6 sierpnia 1959 r. przez uczestników 44 Światowego Kongresu Esperanto odbywającego się w Warszawie. W maju 2008 roku na ślepej ścianie bloku nad tą tablicą powstała ciekawa kompozycja- „mural”, która już z daleka przykuwa uwagę. Namalowana kompozycja składa się z trzech części. Są to dwa balkony i okno umieszczone na wysokości poszczególnych pięter. Na parapecie "okna" pierwszego piętra siedzi Jakub Szapiro, białostocki działacz esperanto, oraz jego przyjaciel Abraham Zbar. Z balkonu wymalowanego na wysokości drugiego piętra wygląda doktor Zamenhof. Z najwyższego balkonu zaś współcześni mieszkańcy Białegostoku z kolorowymi balonikami.

POMNIK LUDWIKA ZAMENHOFA

Nie od razu pomnik zbudowano.
Historyczną "obudową" zajął się Wiesław Wróbel, który przypomniał, że pomnik Zamenhofa na skwerze przy Malmeda ustawiono w 1973 roku. Jego autorem jest Jan Kucz. Dzieje pomnika sięgają jednak znacznie wcześniej. Zachowało się niewiele archiwaliów, ale bezcenną kopalnią wiedzy jest międzywojenna prasa.
- Inicjatywy upamiętnienia Ludwika Zamenhofa pojawiały się już od 1919 roku – opowiada historyk. – Wtedy ulicy Zielonej, nazywanej przez krótki czas Jatkową, z inicjatywy Jakuba Szapiro nadano imię Zamenhofa. W 1927 roku na domu Zamenhofa odsłonięto pamiątkową tablicę.
Rok 1931 przyniósł projekt budowy pomnika w formie ogromnej, bo mierzącej 12 m wysokości, Wieży Babel. Pomysł upadł ze względów finansowych. Kolejne próby pojawiły się po wojnie. W 1959 roku z okazji setnej rocznicy urodzin Zamenhofa ogłoszono konkurs na pomnik. Wygrały trzy projekty, rozpoczęto nawet zbiórkę pieniędzy na realizację jednego z nich. Koszty zaważyły jednak na tym, że w rodzinnym mieście twórcy esperanto stanął pomnik w formie popiersia na granitowej kolumnie.

GIMNAZJUM REALNE

W 1802 r., na skutek reformy oświatowej w Imperium Rosyjskim szkołę przekształcono w Gimnazjum Białostockie, którego uprawniało do przyjęcia na studia wyższe. W 1808 r. gimnazjum przeniesiono do murowanego budynku na skrzyżowaniu ulic Warszawskiej i Pałacowej. Ponowna zmiana siedziby nastąpiła w 1858 r., kiedy to gimnazjum wprowadziło się do obecnego budynku VI LO – klasycystycznego pałacyku przy ul. Kościelnej 9 (dzisiaj Warszawska 8). Budynek, powstały w 1831 r., zajmowały wcześniej m.in. siedziby rosyjskiej administracji oraz szpital wojskowy. Do absolwentów Gimnazjum Białostockiego należą m.in. Ludwik Zamenhof, twórca języka esperanto, a także Ignacy Hryniewiecki, zabójca cara Aleksandra II.

Oprócz tych wszystkich miejsc znaleźliśmy się również w Hotelu Esperanto, gdzie mogliśmy obejrzeć film o esperantystach, a także "zahaczyliśmy" o Restaurację Esperanto Cafe, gdzie mogliśmy porozmawiać na intersujące tematy. Wycieczka zajęła nam cały dzień, wróciliśmy do domów bardzo zmęczeni, ale jakże szczęśliwi, że mogliśmy zobaczyć tak piękne miejsca i dowiedzieć się tyle ciekawych rzeczy. Dla każdego, kto będzie w Białymstoku zaproponuję tę wycieczkę. 🙂