Bieszczadzkie Cerkwie cz. 1

Jednym z najbardziej charakterystycznych i rozpoznawalnych symboli bieszczadzkiego krajobrazu są cerkwie, zwłaszcza te drewniane. Obecnie nie zostało ich zbyt wiele (w stosunku do ilości sprzed II Wojny Światowej), lecz tym bardziej są cenione przez lokalną ludność oraz turystów.

Moje zwiedzanie tych cerkwi zostało rozłożone na raty, gdyż staram się je odwiedzać wtedy gdy znajduję się w ich pobliżu, lecz można je zwiedzić w jednej objazdowej wycieczce. W miarę kolejnego zwiedzania, będę dodawał do serwisu nowe opisy i nowe fotografie.

Na chwilę obecną przygotowałem opisy n/w - 11 obiektów, zarówno drewnianych jak i murowanych, które wymienię alfabetycznie:

- Cerkiew w Baligrodzie - pw. Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny. Pierwsze wzmianki pochodzą z 1761 roku. Ta stojąca obecnie (a własciwie jej murowana konstrukcja), została zbudowana w roku 1829, a prezebudowana i odnowiona w 1928r. Prwadopodobnie wówczas też została wzniesiona na jej szczycie drewniana kopuła. Obiekt ten, tak jak wspominałem wyżej jest w stanie ruiny, aczkolwiek ważnym jest fakt że rozpoczęły się prace renowacyjne, wobec czego możemy liczyć iż w ciągu kilku lat odzyska swoją dawną świetność.

- Cerkiew w Górzance - pw. św. Paraskewy, obecnie funkcjonuje jako kościół rzymskokatolicki. Pierwsze wzmianki o cerkwi w Górzance pochodzą z 1599r., która spłonęła, wobec czego w roku 1718r. postawiono kolejną, lecz tym razem w innym miejscu. 117 lat później, obok niej wzniesioną kolejną, również drewnianą cerkiew, która w tym miejscu stoi do dziś. Ulokowana jest na niewielkim wzgórzu, pomiedzy dębami.

- Cerkiew w Olszanicy - pw. Wniebowzięcia Matki Bożej, została zbudowana w 1923r. jako filialna, cerkiew grecko-katolicka w miejscu drewninej świątynii. Cerkiew ta należałą do parafii w Stefkowej, oddalonej o kilka kilometrów. Obok cerkwii znajduje się zabytkowa dzwonnica z 1630 roku.

Po wojnie, cerkiew ta została przejeta przez Kościół rzymskokatolicki.

- Cerkiew w Orelcu - drewniana, datowan na 1740r. (wg. innych źródeł na 1759r.), znajduje się na niewielkim wzgórzu w centrum wsi, otoczona drzewami, wśród których znajduje się 300 - letni dąb. Wg. legendy, cerkiew ta pełniła rolę świątyni w pobliskich Uhercach Mineralnych, skąd zostałą przeniesiona do Orelca, po wybudowaniu tam nowej cerkwi. Obecnie jest świątynią rzymskokatolicką.

- Cerkiew w Polańczyku - obecnie murowana, wzniesiona w 1907r. w miejscu drewnianej, pochodzącej z końca XVIII wieku, z fundacji Cesarzowej Marii Teresy. Obok świątyni stoi dzwonnica pochodząca z 1863r. z dzwonem z roku 1894r.

- Cerkiew w Rosolinie - pw. św. Onufrego, wzniesiona została w 1750r. w miejsce istniejącej wcześniej cerkwi. Obecnie znajduje się w Muzem Budownictwa Ludowego w Sanoku.

- Cerkiew w Rudence - pw. Opieki Najświętszej Maryii Panny, zbudowana jako filialna cerkiew greckokatolicka parafii w Uhercach Mineralnych w latach 1843-1844. W roku 1869 zmieniono wezwanie cerkwi z Opieki NMP na Soboru NMP. Obecnie, od 1971 roku cerkiew pełni rolę Kościołą rzmskokatolickiego pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy.

- Cerkiew w Stefkowej - pw. św. Paraskewii, wzniesiona w latach 1836-1840r., początkowo jako kościół rzymskokatolicki z fundacji Andrzeja Górskiego. Po pożarze miejscowej cerkwi, budynek prawie ukończonego kościoła został przekazany grekokatolikom. Obecnie funkcjonuje jako Kościół rzymskokatolicki.

- Cerkiew w Ustianowej Górnej - została wybudowana w 1792r. Jest to drewniana budowla, znajdująca się przy bocznej drodze za przejazdem kolejowym Zagórz - Ustrzyki Dolne. Aby tam dojechać należy skręcić w prawo, jadąc w kierunku Ustrzyk. W 1971r. świątynia ta została przejeta (po długich staraniach) przez parafian, skutkiem czego było przeprowadzenie kompletnego remontu ( po przejęciu od Władz - budynek stanowił ruinę).

- Cerkiew w Ustrzykach Dolnych - św. Michałą Archanioła, murowana, zostałą wzniesiona w 1847r. Do 1952r. użytkowana była jako cerkiew, a następnie przez 2 lata jako kościół rzymskokatolicki. Do roku 1980r. popadałą w ruinę - służąc jako magazyn, do czasu ponownego przejęcia jej przez kościół rzymskokatolicki. Wówczas też został przeprowadzony jej remont. W roku 1985, cerkiew zostałaą przekazana grekokatolikom, którym służy do dziś.

- Cerkiew w Zwierzyniu - pw. Zmartwychwstania Chrystusa, zbudowana została w latach 1750-1799. Zbudowana jest z kamienia, który obecnie jest otynkowany. Cerkiew stoi przy moście nad Sanem, a uroku dodaje jej kamienny murek otaczający cały plac cerkiewny. Obecnie jest filialnym kościołem rzymskokatolickim pw. św. Jana Chrzciciela. Od cerkwi prowadzi droga krzyżowa, prowadząca w kierunku "Cudownego Źródełka", które oddalone jest jakieś 1,5 km i do którego prowadzi znakowany, zielony szlak. Znajduje się tam kamienna kaplica oraz studnia z której wypływa woda z tego źródełka.

Największym problebem jest możliwość wejscia do wnętrza świątyń, gdyż z reguły są otwarte wyłącznie w czasie mszy świętych. W kilku przypadkach udało mi się trafić na sprzątanie, bądź inne czynności, dlatego umieściłem zdjęcia z ich wnętrza.

Dodatkowo, poza rzeczywistymi cerkwiami można obejrzeć ich minatury, które znajdują się w Centrum Kultury Ekumenicznej w Myczkowcach. Ja osobiście tam nie dojechałem, lecz poniższe informację umieszczam na prosbę >>>mokunki<<<, która przesłała mi równeż fotografie, które zamieściłem.

Powyższe Centrum powstało w październiku 2007r. w Ośrodku Caritas w Myczkowcach. Na powierzchni niespełna jednego hektara, podzielonego na 10 niewielkich wzgórków - symbolizujących konkretne regiony, umieszczono 140 makiet cerkwi greckokatolickich i prawosławnych oraz kościołów rzymskokatolickich, znajdujących się na terenie Polski, Słowacji i Ukrainy.